Een graslandperceel nabij de Groene Mineralencentrale van Groot Zevert vergisting in Beltrum vormde 15 september het decor voor een praktijkmiddag over kunstmestvervangers. Belangstellende boeren uit de regio kregen te horen hoe kunstmestvervangers het beste in te zetten zijn op gras- en maïspercelen, hoe ze worden geproduceerd, en welke aanwendtechnieken er zijn.

Kunstmestvervangers uit herwonnen meststoffen passen in een milieuvriendelijke kringlooplandbouw. Doordat de invoer van kunstmest wordt gereduceerd, leveren vervangende producten een bijdrage aan een circulaire economie. Kunstmestvervangers dragen ook bij aan een korte regionale kringloop omdat geen lange afstandstransport van waterrijke stromen meer nodig is. Bovendien wordt de totale benutting van stikstof uit de mest hoger. Nóg een voordeel: door een snelle verwerking van mest zal er sprake zijn van minder impact van mestopslag en bemesting op het klimaat (minder emissie van methaan en lachgas). En doordat via een kunstmestvervanger exact de juiste mix van mineralen aangeboden kan worden aan het gewas, is doelmatig gebruik gewaarborgd.

Verwaarding van mest

Genoeg aanleiding dus voor een praktijkmiddag, georganiseerd vanuit de Kunstmestvrije Achterhoek. Na een woord van welkom door projectleider Kees Kroes van LTO Noord, nam directeur Jan Roefs van het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM) zijn toehoorders mee in de laatste ontwikkelingen rondom kunstmestvervanging. Allereerst schetste Jan de meerwaarde van een instituut als NCM. Als onafhankelijk samenwerkingsverband tussen overheden en het agrarische bedrijfsleven functioneert NCM als kenniscentrum en centraal aanspreekpunt op het gebied van verwerking en verwaarding van mest: “Mest niet alleen als probleem zien, maar redeneren vanuit waarde en mogelijkheden, dáár gaat het om. Daartoe verzamelen we informatie, brengen we knelpunten en kansen in kaart én zorgen we ervoor dat die punten op de juiste plekken worden geagendeerd.”

Kunstmestvervanging kan een belangrijke bijdrage leveren aan de verwaarding van mest, aldus Jan. “Uit dierlijke mest geproduceerde kunstmestvervangers bieden een paar grote voordelen, niet in de laatste plaats voor milieu en klimaat. De footprint van de voedselproductie wordt er kleiner door, je voorkomt gesleep met mest én je draagt bij aan een nauwkeurige toediening aan het gewas, waardoor stikstofverliezen minder worden.”

Kunstmestvervangers kunnen op dit moment nog niet vrij worden gebruikt. Jan: “De erkenning van kunstmestvervangers hangt af van besluitvorming in Brussel. Hoe snel dat gaat is lastig te zeggen. De wetenschappelijke onderbouwing is er al bijna twee jaar – hier heeft de Kunstmestvrije Achterhoek input voor levert. De moeilijkheid zit in de juridische positionering. Het is in ieder geval zo dat er hard aan wordt gewerkt, zeker ook door LNV waar de sector in deze een bondgenoot aan heeft.”

Groene Weide Meststof

Een mooi voorbeeld van een kunstmestvervanger is de Groene Weide Meststof, geproduceerd (onder andere uit varkensmest) in de Groene Mineralen Centrale van Groot Zevert Vergisting. Melkvee- en varkenshouder André te Fruchte, Kunstmestvrije Achterhoek-deelnemer van het eerste uur, is enthousiast over het product. “De Groene Weide Meststof heeft de afgelopen jaren een hele ontwikkeling doorgemaakt en is steeds beter geworden. Dankzij de kali in de Groene Weide Meststof staan mijn percelen er prachtig bij. Ik zie in de uitwerking geen verschil met een reguliere kunstmestblend. En omdat mijn varkensmest voor verwerking naar Groot Zevert gaat, verklein ik mijn CO2-footprint. Zo snijdt het mes dus aan twee kanten.”

Bemester

Niet alleen de Groene Weide Meststof is tijdens de looptijd van het project Kunstmestvrije Achterhoek doorontwikkeld, dat geldt ook voor de bemester die voor de aanwending wordt gebruikt. “We zijn daar best wel een poosje mee bezig geweest,” schetst directeur Bert Ebbekink van Slootsmid Mesttechniek. “Omdat de Groene Weide Meststof geconcentreerd is, hebben we een exacte verdeling nodig bij verschillende hoeveelheden aan giften.
Hiervoor is een speciale techniek ontwikkeld en toegepast om die verdeling over de hele breedte van de machine te waarborgen, ook als er één of meerdere secties afgesloten worden. Voor de juiste aanwending, rekening houdend met een zo groot mogelijke reductie van geur en emissies, zijn we uitgekomen bij bolle schijven, die sleufjes van 12 millimeter maken. Injectiebuisjes van 10 millimeter leggen de meststof vervolgens in het sleufje.”
De bolle schijven zijn bevestigd aan het 12 meter brede frame van de bemester, met secties die volledig GPS-gestuurd zijn. “We hebben de bemester nu twee seizoenen gebruikt en zijn heel erg blij met het resultaat. Deze machine heeft dit seizoen circa 2.000 hectare bemest.” Besluitend: “Voor de maïsbemester geldt hetzelfde. Ook daar is stevig aan gesleuteld om tot de juiste aanwendtechniek te komen.”

Rondleiding

Ter afsluiting van de praktijkmiddag kregen belangstellenden een rondleiding voor de Groene Mineralencentrale, om met eigen ogen te zien hoe de Groene Weide Meststof wordt geproduceerd.